Katedra Se w Porto to jedna z najważniejszych świątyni w Porto, a przy okazji też jedna z najstarszych. Góruje ona na klimatyczną dzielnicą Ribeira, odpowiednikiem lizbońskiej Alfamy. Katedra w Porto to również jeden z obowiązkowych punktów podczas zwiedzania Porto. Przeplatają się w niej różne style architektoniczne, wspaniałe panele azulejos z bogatymi przykładami sztuki sakralnej. To właśnie w Katedrze Se w Porto odbyły się również ważne wydarzenia w historii Portugalii, jak np. ślub króla Jana I z Filipą Lencastre.
Do dziś Katedra Se zachwyca swoją budowlą, historią, a ciekawe jest również jej otoczenie. Poniższy tekst to swoisty przewodnik, który pomóc ma zwiedzić ten cenny kościół. Dodatkowo znajdują się tutaj informacje o tym, jak dostać się do Katedry, godziny otwarcia katedry, koszty biletów oraz informacje o mszach świętych w katedrze (2021). Na koniec również zamieszczona została obszerna galeria fotografii z wnętrza świątyni i przylegających do niej krużganków, zakrystii i kaplic.
Katedra Se w Porto – historia i architektura
Historia Katedry Se w Porto sięga początków XII wieku, a dokładnie okolic roku 1110, kiedy to ówczesny biskup Porto – Hugon – miał zlecić budowę w mieście pierwszej katedry romańskiej. Kamień węgielny pod budowę nowej świątyni miała położyć królowa Teresa. Pierwotny plan budowy katedry zakładał powstanie trzynawowej świątyni, o charakterze obronnym, z transeptem przejściem powstałym z przedłużenia naw bocznych wokół prezbiterium – tzw. ambitem. Budowa pierwotnej świątyni zakończyła się jednak dopiero w XII wieku. Miejscami Katedra w Porto może przypominać Katedre Se w Lizbonie.
Kolejne wieki przyniosły liczne zmiany architektoniczne w Katedrze Se w Porto, skutkiem czego do dnia dzisiejszego o romańskim rodowodzie katedry świadczy jedynie jej masywna budowa, mają przypominać fortece, oraz potężne wieże. W XIII wieku dodano do portalu głównego gotycki witraż w formie rozety. W latach 1373-1389 na życzenie biskupa João III dobudowano do Katedry gotyckie krużganki, które dziś zachwycają nie tylko swoją surowością, ale również przepięknymi płytkami azulejos.
XVIII wiek i era baroku przynoszą kolejne przebudowy Katedry – nie tylko jej wnętrza, ale również zewnętrznej bryły. W 1736 roku z północnej strony świątyni dobudowana została nowa loggia autorstwa słynnego architekta Nicolau Nasoni. Dodano również wtedy m.in. kopuły na wieżach. W tym samym wieku, a dokładnie w 1772 roku przebudowano główny w stylu rokoko. Dziś zobaczymy w nim nie tylko okazałą rozetą, ale również figurkę Matki Boskiej Wniebowziętej (Nossa Senhora da Assunção), która jest patronką katedry.
Katedra Se w Porto – wnętrze i zwiedzanie
Wchodząc do wnętrza Katedry i zwiedzając jej wnętrze zobaczymy przede wszystkim obiekt wybudowany na planie krzyża łacińskiego, który składa się z głównej nawy, dwóch bocznych, transeptu, prostokątnego prezbiterium ze sklepieniem kolebkowym. Wnętrze do dziś zachowało swój romański wygląd, a uzupełniają go dodane w kolejnych wiekach różne elementy architektoniczne i zdobnicze.
Zwiedzając Katedrę Se w Porto warto zwrócić uwagę na ołtarz główny, który powstał w latach 1727-1729. Za jego projekt byli odpowiedzialni architekci z Lizbony: Claude Laprade i Santos Pacheco, a jest to jeden z najważniejszych przykładów sztuki baroku w Porto. W ołtarzu zachwycają złocone figury św. Jana Nepomucena (João Nepomuceno), św. Benedykta (São Benedito), św. Bernarda (São Bernardo) i św. Bazylego (São Basílio). W technice zdobniczej talha dourada wykonano również dekoracje roślinne, kapitele, lambrekiny. Malowidła ścienna po bokach prezbiterium są autorstwa Nasoniego.
Ciekawa jest figura Matki Bożej z Vandomy (Nossa Senhora de Vandoma), którą zobaczyć można w barokowym retabulum, które znajduje się w transepcie, po lewej stronie Katedry. Jest to patronka Porto i to właśnie jej przedstawienie znajduje się w herbie Porto. W Kaplicy Najświętszego Sakramentu (Capela do Santissimo Sacramento) na końcu transeptu zobaczymy rzeźbione w drewnie alegorie Wiary, Nadziei i Miłości. Warto przyjrzeć się też srebrnemu ołtarzowi w tej kaplicy, którego budowa rozpoczęła się w XVII wieku, a który jest jednym z najważniejszych przykładów portugalskiej sztuki zdobniczej w srebrze.
Katedra w Porto – krużganki, zakrystia i kaplice
Zwiedzając Katedrę Se w Porto szczególnie warto wejść na gotyckie krużganki (wstęp płatny, szczegóły poniżej). Powstały one w drugiej poł. XIV wieku z polecenia biskupa João III. Zostały one wykonane z granitu, a całość sprawia dość surowe wrażenie. Po środku krużganków znajduje się wykonany z kamienie niewielkie krucyfiks. Zwiedzając krużganki Se w Porto zobaczymy trzy kaplice ukazujące trzy różne przedstawienie Matki Boskiej: Matkę Boską Brzemienną, Matkę Boską Niepokalanego Poczęcia i Matkę Boską Nadziei.
Największe jednak wrażenie podczas zwiedzania krużganków robią biało-niebieskie panele z płytek azulejos powstałe w XVIII wieku i wykonane przez artystę Valentima da Almeide. Na siedmiu panelach znajdziemy sceny nawiązujące do motywów biblijnej Pieśni nad Pieśniami.
Po krużgankach zwiedza się zakrystię. Zdobią ją m.in. freski wykonane przez wspominanego już tutaj Nicolau Nasoni w latach 1725-1731. Zachwyca również obraz Świętej Rodziny namalowany przez Giovaniego Battista Pachini. Kolejnym dziełem Nasoniengo w Katedrze Se w Porto jest klatka schodowa prowadząca na patio klasztorne. Klatka została ukończona w 1736 roku, a zobaczymy w niej m.in. stare dzwony z południowej wieży.
Do klatki schodowej przylega Kaplica św. Wincentego (Capela de São Vicente) z ładnym granitowym sufitem. Kaplica została przeznaczona na biskupi panteon. Obecnie w kaplicy spoczywają szczątki m.in. Rodrigo Pinheiro, Jeronimo de Azevedo i Friar Marcosa z Lizbony. Panele z płytek azulejos pochodzą z 1737 roku i są autorstwa Antonio Vital Rifarto. Zwiedzając krużganki katedralne trasa zwiedzania prowadzi również do kapitularza, w którym zobaczyć można m.in. skarbiec katedralny, w którym przechowuje się ponad 200 przedmiotów związanych ze sztuką sakralną oraz dziejami Katedry.
Okolice Katedry Se w Porto – plac Terreiro da Se
Przed Katedrą znajduje się duży plac – tzw. Plac Katedralny (Terreiro da Sé). Jest to nie tylko popularne miejsce wśród mieszkańców i turystów, ale również świetny punkt widokowy, z którego rozpościera się przepiękny widok na całą dzielnicę Ribeira w Porto oraz Vila Nova de Gaia. Swój obecny wygląd Plac Katedralny otrzymał w poł. XX wieku, na skutek prac urbanizacyjnych, których celem było utworzenie dużej otwartej przestrzeni przed Katedrą.
Po środku placu znajduje się pręgierz (pelourinho) umieszczony tutaj w 1945 roku, a który jest rekonstrukcją pręgierza, który znajdował się w tym miejscu od 1797 roku. W południowej pierzei placu znajduje się Pałac Biskupi (Paço Episcopal do Porto) będący dawną rezydencją biskupów Porto. Obecny budynek Pałacu Biskupiego jest wynikiem przebudowy w stylu barokowym z 1737 roku. W latach 1916-1956 pałac służył za siedzibę Urzędu Miasta Porto.
Wychodząc z Katedry warto zwrócić uwagę na znajdującą się po prawej stronie fontannę Michała Archanioła (chafariz de São Miguel). Jest to niewielka fontanna składająca się z marmurowej kolumny, na szczycie której znajduje się postać Michała Archanioła. Na przeciwko fontanny znajduje się pomnik Vimara Peresa (estátua de Vímara Peres). Pomnik powstał w 1968 roku i jest wykonany z brązu, a jego autorem jest rzeźbiarz Salvador Barata Feyo. Kim był Vimara Peresa? Był to legendarny wódz, który w 868 roku wyzwolił te tereny z rąk Maurów, co dało podwaliny pod utworzenie w przyszłości państwa Portugalia.
Warto również zwrócić na budynek Starego Ratusza Miejskiego (Antiga Casa da Câmara) znajdujący się kilkanaście metrów od północnej wieży Katedry. Pierwszy budynek powstał w XV wieku i był pierwszą siedzibą władz miejskich. Budynek jest spłonął w 1875 roku i przez ponad 100 kolejnych lat był ruiną. Obecny budynek powstał na fundamentach pierwszej budowli w 2000 roku, a został on zaprojektowany przez architekta Fernando Tavore. Jest on też czasami nazywany Domem Czterech (Casa dos 24), gdyż kiedyś w tym budynku zbierali się przedstawiciele 24 różnych cechów miejskich.
Katedra Se i krużganek – bilety i wstęp (2021)
Wstęp do Katedry Se w Porto jest bezpłatny. Płatny jest wstęp do wnętrza katedry, na krużganki, do zakrystii i kaplic. Bilet normalny kosztuje 3 €. Posiada karty Porto Card mogą skorzystać z 35% zniżki. Dzieci do 10. roku życia mają wstęp bezpłatny. Grupy powyżej 10 osób i studenci mogą skorzystać z tańszych biletów w cenie 2 €.
Kiedy można odwiedzić Katedrę Se w Porto bezpłatnie? W każdą niedzielę i święta kościelne w katedrze odbywa się msza święta o godz. 11.00 – wstęp na nią jest bezpłatny. Należy jednak respektować nabożeństwo i fakt uczestniczenia w modlitwie.
Se do Porto – godziny otwarcia
Katedra Se w Porto jest otwarta w miesiącach IV-X od poniedziałku do soboty w godzinach 9.00-18.300, w niedziele i święta 9.00-12.30 i 14.30-18.30. W miesiącach XI-III poniedziałek-sobota 9.00-18.00, niedziele i święta 9.00-12.30 i 14.30-17.30. Godziny wizyt mogą ulec zmianie. Zawsze najlepiej je sprawdzić na oficjalnie stronie katedry: www.diocese-porto.pt >>>.
Kiedy odbywa się msza święta w katedrze w Porto? Msza święta w Katedrze Se w Porto jest o godz. 11.00 w niedziele i święta. Katedra jest nieczynna popołudniami w Boże Narodzenie i Wielkanoc.
Krużganki, zakrystia i skarbiec katedralny jest otwarty IV-X od poniedziałku do soboty w godzinach 9.00-18.30, niedziele i święta 14.30-18.30. W miesiącach XI-III poniedziałek – sobota 9.00-17.30, w niedziele i święta 14.30-17.30. Miejsca ta są nieczynne w Boże Narodzenie i Wielkanoc.
Katedra w Porto – dojazd
Katedra Se w Porto zlokalizowana jest bardzo blisko ścisłego turystycznego centrum Porto. Prawda jest taka, że bez trudu można do niej dotrzeć spacerem z większości najważniejszych zabytków centrum Porto wpisanego na listę UNESCO. Oto, jak dojechać lub dotrzeć do Katedry w Porto:
- Spacerem spod dworca Sao Bento w górę ulicą Av. Dom Afonso Henriques i potem Calçada de Vandoma. Z deptaku przez rzece – Cais da Ribeira, najłatwiej dojść do Praça da Ribeira, potem ulicą Rua dos Mercadores i skręcić w Rua da Bainharia, a następnie w Rua Escura i schodami Escadas da Sé do samej katedry.
- Najbliższa stacja metra w Porto, to stacja “São Bento” na żółtej linii metra, oznaczonej literą D. Ze stacji metra “São Bento” do Katedry jest ok. 5-8 minut spacerem.
- W pobliżu Katedry w Porto zatrzymują się autobusy STCP o numerach 1M, 207, 303, 400, 500, 900, 901, 904, 905, 906, ZM, ZR, 10M i 11M.
- Do Katedry można również dojechać tramwajem 22, który zatrzymuje się ok. 5-7 minut spacerem od świątyni. Przystanek nosi nazwę “Batalha”.
- Samochód można zostawić na parkingach płatnych, np. na “Duque de Loulé – Parque De Estacionamento” na Rua de Arnaldo Gama na “Parque das Cardosas – Parque De Estacionamento” na Rua Trindade Coelho 22. Są to parkingi płatne, czynne 24h/dobę.
Katedra Se w Porto – co warto zobaczyć w okolicy, czyli ciekawe zabytki i atrakcje turystyczne
Idąc w kierunku centrum turystycznego Porto (Av. Dom Afonso Henriques) dochodzi się do słynnej stacji kolejowego św. Benedykta (Estação Ferroviária de Porto – São Bento). Projekt budowy dworca powierzono architektowi José Marques da Silva, który zaprojektował dworzec w stylu neoklasycznym, inspirowany architekturą Beaux-Arts. Stacja kolejowa powstała w pierwszej poł. XX wieku, jednak tym co robi największe wrażenie na wszystkich i co sprawia, że dworzec jest opisywany w każdym przewodniku po Porto jest jego wnętrze. Ponad 20 tysięcy płytek azulejos zdobi wnętrze stacji São Bento, a zajmują one ponad 550 metrów kwadratowych. Ich autorem jest Jorge Colaço – jeden z najważniejszych twórców azulejos na początku XX wieku w Portugalii. Panele azulejos zdobiące wnętrze stacji powstały w latach 1905-1916, a przedstawiają one sceny związane m.in. z historią Portugalii.
Bardzo blisko Katedry znajduje się Kościół św. Wawrzyńca (Igreja de São Lourenço). Jest to kościół jezuicki, który powstał w 1577 roku. Wybudowany został w stylu manierystycznym, a w jego wnętrzu zachwyca barokowy ołtarz przedstawiający Matkę Boską Oczyszczenia (Nossa Senhora da Purificação). Kościół ma też potoczną nazwę Kościół Świerszczy (Igreja dos Grilos), co nawiązywać podobno ma do miejsca, w którym stoi kościół, a w którym można często usłyszeć właśnie świerszcze. Inna teoria odnosi się do potocznej nazwy braci augustianów, których nazywano w Portugalii kiedyś “bracia-świerszcze”, a którzy to od XVIII wieku opiekowali się tym kościołem.
Schodząc od Katedry w dół, w kierunku rzeki Douro, labiryntem uliczek przechodzi się przez dzielnicę Ribeira. Dawna biedniejsza dzielnica Porto, miejsce zamieszkania ludzi z niższych szczebli drabiny społecznej, dziś przyciąga setki turystów swoim klimatem, tajemniczością oraz labiryntem wąskich uliczek. Na jej zakończeniu, przy rzece, ciągnie się deptak Cais da Ribeira – jedno z najbardziej malowniczych miejsc Porto. To właśnie tutaj znaleźć można dziesiątki restauracyjek oraz barów, przepiękny widok na most Ludwika I (Ponte Luís I) i łodzi oraz piwnice z winem w Vila Nova de Gaia.
Od Katedry blisko też na jeden z symboli Porto – most Ludwika I (Ponte Luís I). Most zaprojektował Théophile Seyrig. Budowa mostu trwała w latach 1881-1886. Most ma ponad 85 metrów wysokości i w najdłuższym miejscu 395 metrów długości. Na jego górnym poziomie przebiega linia metra oraz znajduje się deptak dla pieszych, a dolnym poziomem jest puszczona droga samochodowa oraz chodnik.
Se w Porto – adres i dane kontaktowe
Adres: Sé do Porto – Terreiro da Sé, 4050-573 Porto
GPS: 41.142754053297, -8.6115431785583
Telefon: +351 223 392 330
E-mail: gabinf@diocese-porto.pt
WWW: www.diocese-porto.pt
